Futbol ameryka�ski w naszym kraju rozwija si� w ekspresowym tempie, jednak�e nie by�oby tak szybkiego progresu bez os�b, kt�re futbolem zajmuj� si� nie jako zawodnicy, a s�dziowie. Z "zebr�" Dariuszem Leoniakiem rozmawia Seweryn Adamczyk.

NFL24: �ledzisz rozw�j futbolu ameryka�skiego w�a�ciwie od pocz�tku jego istnienia w kraju. Pocz�tkowo jako zawodnik obecnie jako s�dzia. Co s�dzisz o drodze jak� ta dyscyplina do tej pory przesz�a i jak b�dzie wygl�da� jej dalszy rozw�j?

Dariusz Leoniak: W grudniu 2004 roku rozegrali�my pierwszy mecz futbolu ameryka�skiego w Suchym Lesie ko�o Poznania. Za dwa miesi�ce odb�dzie si� fina� Topligi na Stadionie Narodowym w Warszawie, a do rozgrywek w 4 ligach przyst�pi�o w tym roku 38 dru�yn.
Gdy pomy�l�, �e te dwa wydarzenia dzieli od siebie nieca�e osiem lat, to sam nie mog� w to uwierzy�.


Na pocz�tku byli�my grupk� koleg�w rzucaj�cych pi�k� w parku, p�niej pierwszy mecz, jeszcze bez kask�w i pad�w. Nied�ugo potem szalony pomys� ligi futbolu ameryka�skiego. A p�niej ruszy�a lawina. Dru�yny, kt�re powstaj� jak grzyby po deszczu. W samej tylko Warszawie do tegorocznych rozgrywek przyst�pi�y 4 zespo�y jedenastoosobowe oraz dwie dru�yny B (Eagles i Spartans) w wersji o�mioosobowej.
Tak szybki rozw�j futbolu w naszym kraju wynika z paru czynnik�w. Pierwszy to atrakcyjno�� samego sportu. Futbol jest widowiskowy, dynamiczny i niesie ze sob� wiele emocji.

Nie bez znaczenia jest te� ogromna praca w�o�ona przez wiele os�b w popularyzacj� tego sportu. Pierwsi zawodnicy w naszym kraju starali si� z czystej mi�o�ci do tej gry zainteresowa� ni� jak najszersze grono os�b. Zbyt wielu trzeba by wymieni�, je�li by si� chcia�o wspomnie� o wszystkich, kt�rzy pchali nasz futbolowy w�zek. Ale o jednej osobie musz� powiedzie� na pewno.

Jest to J�drzej St�szewski. Pierwszy quarterback Warsaw Eagles, a obecnie prezes PLFA. Jego zaanga�owanie, czas i praca w znacznym stopniu przyczyni�y si� do tak wielkiej popularno�ci footballu ameryka�skiego w Polsce.
A przysz�o��? W pewnym momencie pojawi si� stacja telewizyjna, kt�ra dostrze�e potencja� ukryty w naszej dyscyplinie sportu. Bezpo�rednie relacje spotka� ligowych w telewizorach w ca�ej Polsce w tej chwili wydaj� si� majakami nadmiernych optymist�w. Ale trzeba mie� marzenia. Wystarczy przypomnie� sobie o tych kilkunastu ch�opakach par� lat temu na �niegu w Suchym Lesie.

Zamieni�e� kask na s�dziowsk� czapk� z daszkiem. Jak wspominasz swoje pierwsze kroki na boiskach nie jako zawodnik, ale jako arbiter?

- Gdy pytasz o pierwsze kroki w czapce z daszkiem, to musz� wspomnie� o dw�ch meczach. Pierwszy, kt�ry s�dziowa�em to sparing przed rozpocz�ciem sezonu w 2009 roku. Opr�cz jednego do�wiadczonego s�dziego by�o nas trzech debiutant�w. Ja mia�em z nich naj�atwiej, bo wcze�niej gra�em w football i by�em przyzwyczajony do tempa akcji, zagrywek i obserwacji tego co dzieje si� na boisku z bliska. Jako zawodnik wyst�powa�em na pozycji defensive tackle, a sw�j debiutancki mecz jako zebra na pozycji Umpire, czyli tylko par� jard�w dalej od linii wznowienia. Przez kilka pierwszych akcji musia�em powtarza� sobie w g�owie: nie rzucaj si� na pi�k�! nie rzucaj si� na pi�k�!. To mo�e wyda� si� �mieszne, ale ba�em si� �eby przyzwyczajenia z boiska nie wzi�y g�ry. Na szcz�cie uda�o mi si� tego unikn��.

Drugi mecz odby� si� miesi�c p�niej i by�o to ju� spotkanie na najwy�szym szczeblu rozgrywek. A na dodatek jednym z zespo��w by�a dru�yna, w kt�rej kiedy� gra�em.
Przed tym meczem odby�em wiele rozm�w z innymi s�dziami. Zastanawia�em si� czy b�d� w stanie obiektywnie s�dziowa� mecz, w kt�rym b�d� gwizda� kolegom i przyjacio�om z by�ej dru�yny. Stara�em si� st�umi� emocje i bezstronnie podejmowa� decyzje na boisku. Na szcz�cie uda�o mi si� zachowa� obiektywizm.
Obserwuj�c akcje trzeba czasami decydowa� o tym, co si� widzia�o w u�amku sekundy. Nie ma wtedy czasu na kalkulacje i sentymenty. Po spotkaniu mog�em z czystym sumieniem spojrze� w szatni w lustro. I nie musia�em prosi� o nie wystawianie mnie na mecze mojej by�ej dru�yny.

S�dziowanie tak skomplikowanej dyscypliny jak futbol nie jest �atwe, na pewno zdarza�y Ci si� utarczki z zawodnikami i trenerami. Jak radzisz sobie z takimi sytuacjami?

- Znowu musz� wspomnie� o tym, �e jestem w troch� innej sytuacji. Po pierwsze dlatego, �e nie s� mi obce emocje jakie towarzysz� tej grze i rozumiem co mog� czu� zawodnicy i trenerzy podczas meczu. A po drugie dlatego, �e cz�� zawodnik�w znam z boiska i jako� g�upio jest im chyba mnie atakowa� jako s�dziego. Pami�taj�, �e gra�em z nimi lub przeciwko nim i wiem jakie s� sztuczki i chwyty stosowane na boisku.

A jak sobie radz�? Tak jak inni s�dziowie. Najwa�niejszy jest spok�j i nie uleganie emocjom. Je�li zawodnik lub trener jest zdenerwowany, to ja musz� by� spokojny. I ten spok�j bywa czasami zara�liwy.
Gdy na boisku us�yszymy obra�liwe s�owa skierowane pod naszym adresem lub dru�yny przeciwnej, wypowiedziane przez zawodnika prosimy o powt�rzenie tego co powiedzia�. W bardzo wielu przypadkach zawodnik zdaje sobie spraw�, �e pope�ni� b��d i zamiast powt�rzy� to przeprasza. Nie ma sensu rzucanie takich flag, gdy tylko odrobin� ponios�y kogo� emocje.
Co do utarczek z trenerami czy zawodnikami o regu�y, to niestety znakomita ich cz�� wynika z nieznajomo�ci przepis�w. Wielu graczy oraz niestety te� cz�� trener�w nie zna dobrze zasad lub �le je interpretuje i st�d nieporozumienia, nerwy, niepotrzebne emocje. Zwykle na szcz�cie wystarczy wyt�umaczy� dlaczego podj�li�my tak� decyzj� i po problemie. Gdy natomiast trener lub zawodnik upiera si� przy swoim zdaniu, pozostaje nam jedynie odes�a� go do przeczytania odpowiedniego rozdzia�u w rulebooku i kontynuowa� mecz.

Co roku na boiskach PLFA pojawiaj� si� debiutuj�cy w pasiakach s�dziowie. Czy liczba zg�aszaj�cych si� jest wystarczaj�ca czy staracie si� ci�gle rekrutowa� nowych ch�tnych?

- W tym roku bardzo pozytywnie zaskoczy�a nas liczba nowych os�b, kt�re chc� s�dziowa� mecze futbolu ameryka�skiego w Polsce. Ponad 20 os�b zg�osi�o si� na szkolenia. Je�li wi�kszo�� z nich pozostanie przy s�dziowaniu to mo�e si� okaza�, �e mamy a� za du�o s�dzi�w w Polsce.
To oczywi�cie �art. Je�li futbol b�dzie si� rozwija� takim tempem co obecnie, to ci�gle b�d� potrzebni nowi s�dziowie. Nie mo�emy zapomina�, �e dla ka�dego z nas jest to raczej hobby ni� praca. Mi�y spos�b sp�dzenia dnia w kontakcie z t� dyscyplin�. Niestety nie zawsze hobby mo�na po�wieci� tyle czasu ile by si� chcia�o. S� wa�niejsze sprawy jak rodzina, praca, studia. Przez to cz�� s�dzi�w zupe�nie rezygnuje, a niekt�rzy mog� s�dziowa� tylko w ci�gu kilku weekend�w w roku.

Gdy popatrzymy na kalendarz rozgrywek, na przyk�ad w dniach 19-20 maja zobaczymy tam trzy mecze Topligi i cztery PLFA II. Przy minimalnych obsadach potrzeba 17 s�dzi�w w sobot� i 15 w niedziel�. Dlatego wa�na jest szeroka kadra.

Wydzia� S�dziowski PLFA czynnie udziela si� w wielu inicjatywach, przyk�adem tego mo�e by� akcja Rzu� Flag� Bia�aczce, jak oceniasz takie inicjatywy?

- Zdecydowanie popieram takie akcje. Sam jestem zarejestrowany jako potencjalny dawca szpiku. Warto to zrobi�, bo mo�e to komu� uratowa� �ycie. Samo zg�oszenie do grona potencjalnych dawc�w nie wymaga wiele wysi�ku. Wystarczy pobra� pr�bk� �liny na patyczku kosmetycznym, co zajmuje oko�o 30 sekund.
Ka�dy z nas lub naszych bliskich mo�e kiedy� zachorowa� i potrzebowa� pomocy. Je�li po�wi�cenie p� minuty naszego czasu mo�e uratowa� �ycie to warto ka�demu choremu stworzy� tak� szans�.

Ten rok by� rewolucj� organizacyjn� w PLFA, co mo�esz powiedzie� o poziomie Toplidze na p�metku jej rozgrywek?

Niestety w Toplidze jest wyra�na r�nica w poziomie gry dru�yn. Pierwsze trzy walcz� o jak najlepsze rozstawienie w playoffach, natomiast pozosta�e o ostatnie miejsce w p�fina�ach. Bardzo prawdopodobne, a nawet pewne jest, �e czwarta dru�yna b�dzie mia�a negatywny bilans oraz trzycyfrowy ujemny bilans ma�ych punkt�w.
Tylko cztery spotkania z pi�tnastu do tej pory rozegranych by�y wyr�wnane. W pozosta�ych zdecydowanie dominowa�a jedna z dru�yn.
Organizacyjnie te� niestety mo�na zaobserwowa� du�e r�nice. Ale z ka�d� kolejk� jest coraz lepiej i miejmy nadziej�, �e ju� zaraz nie b�dzie w tej kwestii �adnych niedoci�gni�� we wszystkich meczach Topligi.

Jako s�dzia na pewno jeste� bezstronny, ale czy m�g�by� si� pokusi� o wytypowanie mistrz�w tegorocznych rozgrywek?

Sercem jestem za Rams. Ale je�li ju� mia�bym typowa� mistrza to stawia�bym na Patriots, szczeg�lnie po tak udanym drafcie.
A na powa�nie to nas s�dzi�w obowi�zuje regulaminowy zakaz obstawiania rozgrywek futbolu ameryka�skiego w Polsce. Mog� tylko powiedzie�, �e tegorocznym mistrzem zostanie dru�yna, kt�ra zdob�dzie 15 lipca na Stadionie Narodowym w Warszawie najwi�cej punkt�w.

Rozmawia� Seweryn Adamczyk
Foto: Julia Zaj�czkowska