Król stadionów
Koronacja najlepszych pięcioboistów Igrzysk olimpijskich 1912 roku. „Sir, jest pan największym sportowcem na świecie” - słyszy słowa króla Szwecji, Gustawa V, złoty medalista Jim Thorpe. Amerykanin podczas sztokholmskich igrzysk zdobył jeszcze jeden złoty krążek – w 10-boju, gdzie pokonał rywali o 598 pkt. Thorpe startował także w skoku w dal i wzwyż, gdzie zajmował odpowiednio siódme i czwarte miejsce.
Mający indiańskie, irlandzkie oraz francuskie korzenie Thorpe przyszedł na świat w 1888 roku. Jako młody chłopak trafił do indiańskiej szkoły, a później do koledżu w stanie Pennsylwania. Już w wieku 16 lat Thorpe dał się poznać jako wybitny atleta wyczyniający cuda na boisku futbolowym i bieżni lekkoatletycznej. Sam Thorpe był uważany przez swojego trenera – Popa Warnera - jako ten, który „może w futbolu osiągnąć więcej, niż jakikolwiek inny człowiek”. 183 cm running back na murawie czuł się jak ryba w wodzie.
Pierwszy zawodowiec
Sielanka nie trwała zbyt długo. Tuż po IO Thorpe został oskarżony o pobranie pieniędzy za grę w baseball w latach 1909-1910. Pierwotnie IO były imprezą przeznaczoną tylko dla amatorów (zgodnie z wolą twórcy nowożytnych Igrzysk barona Pierre de Coubertina). Thorpe przyjął „śmiesznie niskie pieniądze”, w wyniku czego odebrano mu medale zdobyte podczas zawodów. Tym samym Thorpe stał się pierwszym profesjonalnym sportowcem, który otrzymał zapłatę za uprawianie sportu. Sam zawodnik do 1920 roku grał w zawodowej lidze baseballa.
W 1975 roku atlecie pośmiertnie zwrócono medale, a jemu samemu został przywrócony status sportowca-amatora.
Pierwszy prezydent
W 1915 roku ziściła się przepowiednia trenera Popa Warnera z Carlisle. Thorpe podpisał zawodowy kontrakt z drużyną Canton Bulldogs, gdzie grał do 1919 r. Za każdy rozegrany mecz, futbolista otrzymywał zawrotną kwotę 250 $. Rok później powstała American Professional Football Association (APFA). Pierwszym prezydentem ligi został Jim Thorpe, który zawodowo grał w futbol do 1928 roku (z przerwą w 1927r.).
W 1999 r. magazyn Football Digest opublikował listę stu najlepszych futbolistów wszechczasów. Dwukrotny medalista olimpijski ze Sztokholmu został uplasowany na 17 miejscu.
Jim Thorpe od 1963 roku znajduje się w Galerii Sław ligi NFL.
Najwybitniejsi futboliści
Bob Hayes - złoty medalista olimpijski w biegu na 100 m, indywidualnie i w sztafecie, podczas IO w Tokio (1964). Jeden z pierwszych sportowców na świecie, który podpisał profesjonalny kontrakt reklamowy (z niemiecką firmą Adidas). Tuż po igrzyskach wybrany w siódmej rundzie draftu przez Dallas Cowboys. W NFL grał na pozycjach wide receivera i punt returnera. To właśnie za sprawą Hayesa zrewolucjonizowano system gry obronnej przeciwko grze podaniem. Niemożność zatrzymania w kryciu indywidualnym, niesamowicie szybkiego i zwinnego Hayesa, zapoczątkowała erę krycia strefowego skrzydłowych. W NFL Hayes występował przez 11 lat – kończąc karierę w San Fransisco 49ers. Karierę zakończył z 371 złapanymi podaniami (średnio 20 jardów każde) na łączną odległość 7,414 jardów. Zdobył 71 przyłożeń. Lider w ilości złapanych jardów na jedno podanie w 1965 i 1971 roku. Jedyny sportowiec, który zdobył złoty medal olimpijski i wygrał Super Bowl.Hall of Fame: 2009
Pro Bowl: 3 razy
First-Team All-Pro: 2 razy
Zespoły: Dallas Cowboys, San Fransisco 49ers
Ollie Matson – Dwukrotny medalista olimpijski na IO w Helsinkach (1952). Zdobył brąz w biegu indywidualnym na 400 m i srebro w sztafecie na tym samym dystansie. Tuż po IO, Matson podpisał zawodowy kontrakt z Chicago Cardinals. W ciągu czternastoletniej kariery w NFL, Matson stał się jednym z najlepszych biegaczy w historii ligi. Tylko legendarny Jimmy Brown wyprzedził Ollie Matsona pod względem ilości przebiegniętych jardów. Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem. Hall of Fame: 1972
Pro Bowl: 6 razy
MVP Pro Bowl: 1 raz
First-Team All-Pro: 5 razy
Zespoły: Chicago Cardinals, Detroit Lions, Los Angeles Rams, Philadelphia Eagles.
Jack Riley – srebrny medalista olimpijski w zapasach na IO w Los Angeles (1932). Riley uczęszczał do Northwestern University, gdzie oprócz zapasów uprawiał wioślarstwo. W 1933r. podpisał kontrakt z Boston Redskins.
John Spellman – złoty medalista olimpijski w zapasach na IO w Paryżu (1924). Przez 8 lat grał w NFL na pozycji tackle. Występował w zespole Providence Steamrollers. Po zakończeniu kariery został trenerem Boston Redskins (do 1936 roku).
Sam Francis – uczestnik IO w Berlinie (1936). Startował w strzelectwie. Running back na uniwersytecie Nebraska. Zdobywca Heisman Trophy w 1936r.
Zespoły: Chicago Bears, Pittsburgh Steelers i Brooklyn Dodgers.
Heisman Trophy: 1936
Herschel Walker – uczestnik Zimowych IO w Albertville (1992). Startował w bobslejach. Gwiazda uniwersytetu Georgia – zdobywca Heisman Trophy w 1982r. W ciągu swojej 11-letniej kariery w NFL zdobył 8,225 jardów biegiem, 4,859 receiving yards oraz 5,084 kickoff-return yards.
College Football Hall of Fame: 1999
Heisman Trophy: 1982
Pro Bowl: 2 razy
Zespoły: Dallas Cowboys, Minnesota Vikings, Philadelphia Eagles, New York Giants
Ron Brown – Złoty medalista olimpijski w biegu 4x100 m na IO w Los Angeles (1982). Brown w NFL grał przez 7 sezonów na pozycjach wide receivera i punt returnera.Pro Bowl: 1 raz
First-Team All-Pro: 1 raz
Zespoły: Los Angeles Rams, Los Angeles Raiders
Inni zawodnicy :
Gene Vidal – uczestnik IO w Antwerpii (1920). Zajął siódme miejsce w 10-boju.
FB, Washington, 1 mecz, 1921
Jim Bausch – złoty medalista olimpijski w 10-boju w Los Angeles (1932).
fullback (7 meczów), Chi. Cards, Cincinnati Reds, 1933
Glenn Morris - złoty medalista olimpijski w 10-boju w Berlinie (1936).
DE, (4 mecze) Detroit Lions, 1940
Jack Torrance – piąty w strzelectwie na IO w Berlinie (1936).
T, Chicago Bears, 1939-1940
Clyde „Smackover” Scott – brązowy medalista olimpijski w biegu na 110m przez płotki w Londynie (1948).
RB, Philadelphia 1949-1952, Detroit 1952
Mit Campbell – złoty medalista olimpijski w 10-boju w Melbourne (1956). KR, Cleveland 1957 (9 meczów)
Glenn Davis – złoty medalista olimpijski w biegu na 440m przez płotki i sztafecie 4x100 m w Rzymie (1960). WR, Detroit, 1960-1961
Bo Roberson – srebrny medalista olimpijski w skoku w dal w Rzymie (1960). WR, San Diego 1961, Oakland 1962-65, Buffalo 1965, Miami 1966
Frank Budd – piąty w biegu na 100 m na IO w Rzymie (1960). WR, Philadelphia 1962, Washington 1963
Ray Norton – szósty w biegu na 100 m na IO w Rzymie (1960). HB, San Francisco 1960-61
Henry Carr – złoty medalista olimpijski w biegu na 200 m i sztafecie 4x400 m w Tokio (1964). DB, New York Giants, 1965-67
Tommie Smith – Złoty medalista olimpijski w biegu na 200 m w Meksyku (1968). Podczas odgrywania hymnu Stanów Zjednoczonych Smith, razem z trzecim Johnem Carlosem, wzniósł rękę odzianą w czarną rękawice. Symbol ten był znakiem solidarności z ruchem Black Power - organizacją walczącą o prawa Afroamerykan.
Zespoły: Cinncinnati Bengals
Jim Hines – złoty medalista olimpijski w biegu na 100 m i sztafecie 4x100m w Meksyku (1968). WR Miami 1969 (9 meczów), Kansas City 1970 (1 mecz)
Curley Culp – członek drużyny USA w zapasach w stylu wolnym na IO w Meksyku (1968). DT, Kansas City, Houston, Detroit, 1968-81
Gerald Tinker – złoty medalista olimpijski w biegu 4x100m w Monachium (1972). WR, Atlanta 1974-75; Green Bay 1975
Larry Burton – czwarty w biegu na 200 m w Monachium (1972). WR, New Orleans 1976-77, San Diego 1978-79
Johnny „Lam” Jones – złoty medalista olimpijski w biegu 4x100 m w Montrealu (1976). WR, N.Y. Jets, 1980-84
James Owens – szósty w biegu na 110 m przez płotki w Montrealu (1976). RB, San Francisco 1979-80, Tampa Bay 1981-84
Sam Graddy - złoty medalista olimpijski w biegu 4x100m w Los Angeles (1984). WR, Denver 1987-88; L.A. Raiders, 1990-92
Michael Bates - brązowy medalista olimpijski w biegu na 200 m w Barcelonie (1992). KR, 1993-94 Seattle
James Trapp – złoty medalista olimpijski w biegu 4x100 m w Barcelonie (1992). DB, 1993-96 L.A./Oakland Raiders
Futbol amerykański dyscypliną olimpijską?
Podczas IO w Los Angeles w 1932 roku odbył się pokazowy mecz futbolu pomiędzy Wschodem i Zachodem. W skład Wschodu wchodziły uniwersytety: Yale, Harvard i Princeton, natomiast Zachód tworzyły: Uniwersytet Kalifornijski, Południowej Kalifornii i Stanford. Mecz zakończył się zwycięstwem Zachodu 7:6.
Zagraniczni sportowcy i dziennikarze z wielkim zainteresowaniem podziwiali towarzyski mecz futbolu. Jednakże, zwrócono szczególną uwagę na skomplikowane zasady gry, zbyt wielką brutalność i zbyt dużą liczbę zmian powodującą, iż mecz trwa zbyt długo.
Reprezentacja Wschodu
Reprezentacja Zachodu
Za pomoc w pisaniu artykułu dziękuje Jackowi Urbańczykowi.
piotr.bera@nfl24.pl
