Po pierwsze od gratulacji dla dru�yny The Crew, kt�ra w minion� niedziel� zdo�a�a pokona� Devils Wroc�aw w drodze po mistrzostwo PLFA. Dramatyczna ko�c�wka, zmiany prowadzenia i sporo widowiskowych akcji. Przede wszystkim jednak tylko jednopunktowa przewaga i chybione kopni�cie, kt�re zdecydowa�o o ostatecznym rezultacie - m�wcie co chcecie, ale ja od razu pomy�la�em o Super Bowl XXV i pami�tnym pudle Scotta Norwooda. Jedno jest pewne - na naszym podw�rku dzieje si� sporo i kto wie, mo�e niebawem sam zaczn� dostrzega� co� wi�cej ni��tylko NFL i NCAA Football. Wielu pewnie ucieszy�oby si� widz�c polskie akcenty w Football Science.
Po drugie od podzi�kowa� dla Was. Tak, tak, dobrze widzicie. W przeci�gu ostatnich dw�ch tygodni na mojej skrzynce pojawi�y si� a� 24 wiadomo�ci. Bynajmniej nie chodzi mi o jaki� tam spam. Wszystko to Wasze sugestie i pytania, na kt�re odpowiada�em z ogromn��przyjemno�ci�. Przede wszystkim - licz� na wi�cej. Futbol ameryka�ski to niezwykle obszerny temat i nie ma mo�liwo�ci bym m�g� pisa� o absolutnie ka�dym aspekcie tego sportu. Kiedy wi�c sami dajecie mi zna� o czym chcecie poczyta�, tym �atwiej zaplanowa� tre��, kt�ra ma wi�ksze szanse zainteresowa� szersze grono.
Tak zreszt� b�dzie i tym razem. Cz�sto padaj� pytania o r�ne ustawienia front seven. Dlaczego tak wiele zamieszania robi przebudowa pierwszej linii formacji defensywnej, czy w zwi�zku z dominacj� zespo��w dzia�aj�cych w 3-4, dni 4-3 s� ju� policzone etc. Pytacie nawet o to dlaczego niemo�liwym jest zamienne stosowanie obu tych uk�ad�w. Z jednej strony sporo opisa�em ju� w bezpo�rednich odpowiedziach. Z drugiej doszed�em do wniosku, �e dobrze b�dzie zorganizowa� ma�y cykl i opisa� w jego ramach wszystkie podstawowe formacje. Innymi s�owy po kilku nast�pnych numerach Football Science, takie skr�ty jak 3-3-5, 4-4, 1-5-5 oraz kilka innych, przestan� sprawia� problemy.
P�ki co nie odbiegajmy jednak za daleko od tematu. Poni�ej znajdziecie dwie analizy. Obie zosta�y podzielona na nast�puj�ce kategorie: defensive line, linebackers, zalety i wady. Najpierw jednak co� co znacznie u�atwi, przyswojenie zamieszczonych w dalszej cz�ci tekstu informacji:
Powy�szy schemat prezentuje co� co w angielskim okre�la si� jako "technique". Ogl�daj�c mecze cz�sto mo�na us�ysze� co� w stylu: 0 technique nose tackle, 3 technique defensive end itd. Opisuje to ustawienie zawodnika wzgl�dem danego cz�onka linii ofensywnej.
Generalnie zasada jest prosta. Istotne jest ustawienie bezpo�rednio (w przypadku centra), lub po kt�rej� ze stron cz�onka offensive line i tak: stanie twarz� w twarz z centrem okre�la si� jako 0-technique, po jego prawej i lewej stronie - 1-technique. Jak wi�c wida� popularne 3-tech to nic innego, jak atakowanie zewn�trznej (bardziej oddalonej od QB) strong OG.
Dlaczego to takie wa�ne? Wystarczy dok�adnie przyjrze� si� sprawie Alberta Hayneswortha, dla kt�rego przej�cie z 3-tech do 0-tech okaza�o si� by� wystarczaj�ce by zacz�� walczy� ze sztabem szkoleniowym. B�dzie to te� istotne na samym ko�cu, kiedy pojawi��si� analizy pierwszych linii (front).
Jeszcze jedno. W sytuacji kiedy do gry wchodzi TE, wiele os�b cz�sto dodaje jeszcze 6 i 7-tech. Wol� o tym wspomnie� cho�by i na wszelki wypadek.
Na pierwszy ogie� idzie 4-3 i dla tych, dla kt�rych to nadal do�� nieczytelny skr�t: obie te liczby opisuj� ilo�� kolejno: defensywnych liniowych (jest ich czterech) i linebacker�w (trzech).
Tak na marginesie - za defensywnych liniowych uznaje si� zawodnik�w ustawionych w tzw. three point stance, co oznacza, �e opr�cz obu n�g, na ziemi znajduje si�r�wnie� jedna z ich d�oni. Innymi s�owy pojawiaj��si� trzy punkty podparcia.
Defensive Line
W tym systemie wszystko zaczyna i ko�czy si� na defensywnych liniowych. Pow�d jest prosty - to oni tworz� ca�y pass rush. Ich celem jest zaatakowanie luk oraz zar�wno dotarcie do rozgrywaj�cego, jak i odci�cie mu drogi ucieczki na boki (contain). Z tego te� powodu m�wi si�, �e ten front zapewnia inside (DT) i outside (DE) rush. Oczywi�cie w przypadku biegu, ta czw�rka nadal b�dzie usi�owa�a zatrzyma� running backa. Spos�b w jaki graj� nie zmieni si� jednak ani odrobin�. W�a�nie dlatego 4-3 okre�la si� jako najbardziej przewidywalny spos�b bronienia swojego pola. Generalnie ka�dy rozgrywaj�cy widz�c czterech liniowych z d�oni� na ziemi, b�dzie spodziewa� si�, �e rusz� w jego i RB kierunku.
Warto wspomnie� te�, �e na poziomie NFL ta grupa to dw�ch DT o wadze w okolicach 140 kilo i DE, kt�rzy bywaj� po oko�o 20 kg l�ejsi. Jak �atwo si� wi�c domy�li� mowa tu o masie, kt�r� linii ofensywnej trudno od tak przepcha�. Szczeg�lnie kiedy po��czy si� j� ze spor� si�� i technik�, kt�r� mog� pochwali� si� szczeg�lnie endzi.
Podstawowe ustawienie zak�ada dw�ch DE w 5-tech i DT w 3-tech. W dalszej cz�ci pojawi��si�jednak pewne modyfikacje.
LinebackersOczywista sprawa - kiedy linia zbiera wszystkie pochwa�y, pozosta�a tr�jka front seven nie mo�e liczy� na tak wielkie uznanie. No mo�e poza MLB, kt�ry w tej sytuacji nie tylko pe�ni podobne zadania jak QB w ofensywie (zmiany zagrywek), ale przewa�nie mo�e te� pochwali�si�najwi�ksz� liczb� zatrzyma�. Og�lnie zadania linebacker�w mo�na podzieli� na trzy grupy: powstrzymywanie biegaczy, kt�rzy przedr��si�przez defensive line; pr�ba dopadni�cia RB decyduj�cych si�na outside run (liniowi s� zwyczajnie za wolni, by m�c zrobi� cokolwiek w takiej sytuacji) i wreszcie kontrola gry podaniowej �rodkiem boiska.
Nominalnie MLB ustawiony jest naprzeciw centra. Pozostali poruszaj��si�w sytuacji kiedy do gry wchodzi TE lub slot receiver - wtedy najprawdopodobniej znajd��si� naprzeciw niego, by m�c zastosowa� jam. Drug� ewentualno�ci� jest zwolnienie jakiej� luki, kiedy liniowi postanowi� zmieni�swoje standardowe po�o�enie. Szukaj� zatem dla siebie mo�liwie jak najwi�kszego pola widzenia i obszaru zapewniaj�cego swobod�ruchu, z zasady ustawi��si�wi�c nie bezpo�rednio za liniowym, a raczej mi�dzy nimi.
Zalety
Najwa�niejsza zaleta 4-3 wynika o dziwo z jego prostoty. Dobrze skonstruowana defensywa musi dysponowa� tu naprawd� dobr� lini� (Colts, Lions, Titans). To natomiast sprawia, �e mo�na wywiera� presj� i jednocze�nie ogranicza� bieg przy pomocy zaledwie czterech graczy, pozwalaj�c a� siedmiu zawodnikom martwi� si� gr� podaniow�. Nawet je�li ofensywa ma poj�cie o tym co ma si�wydarzy�, nierzadko trudno jest jej funkcjonowa� w obliczu nieustannej presji. Szczeg�lnie kiedy blok nie nale�y do najpewniejszych.
Tego typu spos�b gry jest szczeg�lnie popularny w Detroit Lions. Trener Jim Schwartz s�ynie bowiem z bardzo asekuracyjnej gry, do kt�rej potrzebuje jednak naprawd� solidnej linii, kt�r� zreszt� ko�czy ju� budowa�. Mi�dzy innymi w�a�nie dlatego w pierwszej rundzie ostatniego naboru zdecydowa� si� na DT, a nie CB pomimo sporych problem�w w tym wymiarze.
Wady
Mo�na powiedzie�, �e najwi�ksza wada wynika tu bezpo�rednio z najwi�kszej zalety. By� mo�e brzmi to dziwnie, ale tak wielka rola linii defensywnej jest jednocze�nie najwi�kszym problemem 4-3. Kontuzja jednego kluczowego zawodnika lub starcie z siln� lini� ofensywn�, mog� znacznie ograniczy� potencja� ca�ej obrony. Prawda jest taka, �e konieczno�� korzystania z blitzu LB w celu wywarcia wi�kszej presji, jest r�wnoznaczna z k�opotami. Powa�nie ogranicza to bowiem run def i krycie w �rodku pola.
Dodatkowo cho� zdarzaj� si� wyj�tki ('08 Vikings, '10 Bears), 4-3 nie jest zbyt skuteczne w starciu z dobrze graj�cymi do�em zespo�ami. Wystarczy, �e LB zostan� przydzieleni do krycia strefowego i zmuszeni do cofni�cia, by powsta�a oko�o 10 jardowa luka mi�dzy nimi, a lini� defensywn�. T� natomiast bez problemu mo�e wykorzysta� ka�dy RB.
Teraz o defensywie, kt�ra ostatnimi czasy zyska�a spor� popularno�� za spraw� tak kreatywnych koordynator�w jak Dick LeBeau (Pittsburgh Steelers) i Dom Capers (Green Bay Packers). Tak, tak, przysz�a pora na 3-4.
Raz jeszcze w ramach przypomnienia: skr�t oznacza trzech defensywnych liniowych i czterech linebacker�w.
Defensive Line
Sytuacja ulega tu diametralnej zmianie. O ile w 4-3 linia b�yszcza�a, o ile tutaj zajmuje si�przys�owiow� brudn� robot�. Do ich zada� nale�y zatrzymywanie biegu, �apanie bloku, zajmowanie jak najwi�cej miejsca i dawanie jak najwi�kszej swobody linebackerom. W tym celu ci zawodnicy nie ustawiaj��si� naprzeciw luk jak mia�o to miejsce poprzednio, a twarz� w twarz z ofensywnymi liniowymi. Warto wspomnie� te�, �e przy sporej ilo�ci zagra� duet DE i nose tackle pomimo faktu, �e jest ich tylko trzech, odpowiadaj��za zaj�cie czterech, a czasem nawet pi�ciu blokuj�cych graczy.
Jest te� jedna istotna kwestia dotycz�ca linii defensywnej, kt�rej zwyczajnie nie mo�na pomin�� - NT. Prawda jest taka, �e nie ma mo�liwo�ci by broni� w systemie 3-4 bez posiadania wielkiego jak stodo�a faceta, kt�ry jest w stanie dos�ownie zaj�� ca�y �rodek defensywy. We wspomnianych ju� formacjach Packers i Steelers s� to kolejno: B.J. Raji (152 kilogramy) i Casey Hampton (151 kilogram�w). Istotno�� tych graczy wynika z tego o czym by�a mowa wcze�niej - zajmowanie miejsca i przyjmowanie na siebie bloku. Taki gigant w �rodku pola sam� swoj� obecno�ci� przyci�ga opr�cz centra, r�wnie� przynajmniej jednego guarda. Jest to wa�ne r�wnie� przy wszystkich biegach �rodkiem boiska, kt�re w wi�kszo�ci zwyczajnie si� od niego odbijaj�. Obstawienie obu A-gaps nale�y do jednych z jego podstawowych zada�.
Obaj defensive end s� te� tu cz�sto wi�ksi ni� w 4-3. Nierzadko s� nimi DT, kt�rzy w innych zespo�ach mogliby by� uwa�ani za zbyt ma�ych. Z zasady ustawiaj� si� naprzeciw OT. W zale�no�ci od systemu gry r�ne s� bowiem ich odpowiedzialno�ci. Przewa�nie odpowiadaj��bowiem tylko za jedn� luk� - B, lub C. W formacji obronnej chocia�by Steelers, ka�dy DE troszczy si�natomiast o obie. Z jednej strony oznacza to wi�cej swobody dla LB, z drugiej nie ka�dy liniowy jest w stanie poradzi� sobie z tak� odpowiedzialno�ci�.
Linebackers
Jak �wiat d�ugi i szeroki, nigdzie nie znajdzie si� chyba lepszych atlet�w ni� LB w systemie 3-4 (szczeg�lnie je�li chodzi o OLB). Niewiarygodne po��czenie si�y zdolnej przepcha� ofensywnego liniowego, z kt�rym w 4-3 radzi sobie DE lub DT i szybko�ci pozwalaj�cej im kry� TE, RB, a czasem nawet WR. Oni naprawd� robi� na boisku wszystko: pass rush, run def i krycie. W tej sytuacji musz� by� po prostu fenomenalni. Istotne jest jednak to jak jednocze�nie r�norodne to towarzystwo. Wszystko zaczyna si� od ROLB (znajduj�cy si� po blind side rozgrywaj�cego, na prawej stronie front seven - C gap). Mo�liwo�� ataku niespodziewaj�cego si� niczego QB czyni z nich cz�sto prawdziwych specjalist�w od sack�w. Posiadaj�c niezwyk�� mieszank� si�y, szybko�ci i techniki s� w stanie min�� LT by uniemo�liwi� podanie pi�ki. Nast�pnie MLB, kt�rzy nie skupiaj� si� ju� tak na presingu, co kryciu i biegu. Z zasady obu ustawionych jest naprzeciw OG, w ten spos�b maj� mo�liwo�� obserwowania sporej ilo�ci pola i jednocze�nie zajmuj� luki powsta�e w wyniku ustawienia linii defensywnej. Cz�sto jeden z nich jest odpowiedzialny za �apanie bloku i uwalnianie kolegi. Generalnie spory nacisk k�adziony na OLB sprawia, �e wielu zani�a warto��MLB, cho� nies�usznie. No i wreszcie LOLB. Warto wyr�ni� t� pozycj� z uwagi na fakt ich obecno�ci na strong side. W�a�nie dlatego istotne jest by dysponowali wi�ksz� si��. Z tego te��powodu dru�yny w NFL nierzadko decyduj� si� podczas naboru na DE, kt�rzy s� zbyt mali, by kontynuowa� swoj� karier� na tej pozycji po opuszczeniu NCAA. Dynamika nadal odgrywa jednak ogromn� rol�, chocia�by z uwagi na konieczno�� krycia TE i cz�sty udzia� w kryciu strefowym.
Zalety
Wszystko opiera si� tu na nieprzewidywalno�ci. Granie w 3-4 polega na ukryciu kim tak naprawd� b�dzie czwarty pass rusher. Mo�e to by� ka�dy z czw�rki LB, a nawet jaki� DB. Sprawia to, �e rozgrywaj�cy ma du�o wi�ksze problemy podczas pre-snap read.
Dodatkowo dysponowanie a� czterema linebackerami, kt�rzy s� znacznie szybsi ni��liniowi, sprawia, �e �atwiej kry� bez konieczno�ci umieszczania na boisku dodatkowego CB. Daje to znacznie wi�ksz� swobod� i pole do popisu koordynatorowi. No i oczywi�cie sprawia dodatkowe problemy rozgrywaj�cemu.
Wady
Front seven w uk�adzie 3-4 z zasady oznacza nier�wn� walk� na liniach. Kr�tko m�wi�c obrona dysponuje trzema liniowymi w starciu z pi�cioma blokuj�cymi. W wi�kszo�ci przypadk�w stwarza to konieczno�� wykorzystania dodatkowego gracza do pass rushu, tworz�c jednocze�nie luki w kryciu pola. Je�li rozgrywaj�cy jest w stanie w por� oceni� kto ma zamiar go zaatakowa� i skontrowa� to szybkim podaniem na os�abion��stron�. Mo�e doprowadzi� to do �atwego 1st down, a mo�e nawet czego� wi�cej.
Dodatkowo rzecz, o kt�rej ju� wspomina�em - LB w tym systemie musz� by� fenomenalni. To w zasadzie r�wnie� wada 3-4. Zwyczajnie nie jest �atwo znale�� odpowiednich graczy do obsadzenia wszystkich czterech pozycji. Zawodnicy, kt�rzy zmieniaj��si� z DE w OLB, nierzadko maj� te� trudno�ci z odzwyczajeniem si� od grania w three point stance. No i wreszcie ogromna ilo�� zagrywek oraz odpowiedzialno�� za r�ne aspekty gry, sprawiaj�, �e musz� dysponowa� te� spor� wiedz�. Naprawd� nie�atwo jest znale�� takie po��czenie.
Mam nadziej�, �e doskonale wida� jak r�nica w zaledwie jednym zawodniku potrafi by�istotna. Trudno nie zgodzi� si� bowiem ze stwierdzeniem, �e oba te front seven prezentuj� si� jak zupe�nie inne defensywy, cho� dokonano jedynie zamiany DT na LB. Dlaczego wi�c tak naprawd� niemo�liwe jest wykorzystywanie ich zamiennie? Przede wszystkim dlatego, �e do skutecznego stosowania wymagaj� zupe�nie innego personelu. Faktycznie, mo�na spotka� dru�yny graj�ce w 4-3, kt�re sytuacyjnie przechodz� do 3-4, lub odwrotnie. Nadal wyra�nie wida� jednak przywi�zanie do jednego sposobu gry. Ka�de z opisanych jest bowiem na tyle obszernym i wymagaj�cym podej�ciem, �e lepiej skupi� si� na mistrzowskim opanowaniu jednego, ni� zaledwie powierzchownym obu.
Na koniec co� co bywa wielokrotnie pomijane, a okazuje si� niebywale istotne przy tego typu rozwa�aniach. Chodzi konkretnie o r�ne typy Front. Dla pocz�tkuj�cych ka�da akcja wi��e si� ze zderzeniem dw�ch linii, w kt�rej wygrywaj� zdolni po prostu przepcha� rywala. Trudno si� dziwi�, na pierwszy rzut oka dok�adnie tak to wygl�da. Z punktu widzenia playbooka wszystko jest jednak znacznie bardziej skomplikowane i precyzyjne. Trenerzy nieustannie staraj��si� wprowadza� zmiany w ustawieniu, kt�re pozwoli�yby ich zawodnikom znale�� si� w mo�liwie jak najlepszej pozycji. Kwestia jest szczeg�lnie istotna w odniesieniu do 4-3, gdzie w�a�nie w ten spos�b stara si� negowa� przewidywalno�� tej formacji. Je�li spojrzycie raz jeszcze na schemat prezentuj�cy to front seven zauwa�ycie, �e w standardowym ustawieniu obu DT funkcjonuje w 3-technique, DE w 5-technique, MLB stoi natomiast twarz� w twarz z centrem. Poni�ej zaprezentowane s� natomiast pewne zmiany, kt�re okre�la si� jako Under i Over Front, lub og�lnie Under / Over 4-3 defense.
Jak wida� polega to na przesuni�ciu punktu ataku w kierunku weak side (under) i strong side (over). Sprawa jest na tyle prosta, �e mo�e zosta� wprowadzona ju� po samym pocz�tkowym ustawieniu, dodatkowo zaskakuj�c rozgrywaj�cego. Bardziej istotny jest jednak techniczny aspekt dzia�ania takiego zabiegu. Ten polega bowiem na wymuszenie indywidualnego pojedynku na OG (w zale�no�ci od strony, na kt�r� k�adzie si� nacisk).
Jak wida� podczas grania z Under Front obaj DE nadal funkcjonuj��w 5-technique, strong side DT przechodzi jednak z 3 do 1-technique skupiaj�c si� na ataku centra. Z jednej strony RG ma tu mo�liwo�� podwojenia, kt�rego� z tych graczy. Z drugiej sprawia to, �e DT (nadal 3-tech - nazywany w tej sytuacji under tackle) nie musi ju� martwi�si� centrem, ani LT - kryje�defensive enda. Na drodze do QB lub RB stoi mu wi�c ju� tylko LG.
Je�li nadal uwa�acie, �e to mimo wszystko nic takiego, pos�u��si� przyk�adem. Warren Sapp uwa�any za jednego z najlepszych pass rusher�w na pozycji DT, przez wi�kszo�� swojej kariery w Tampie wykorzystywa� zalety Under 4-3. Podobnie jak w 1989 Keith Millard (DT Minnesota Vikings), kt�ry ustanowi� niepobity do dnia dzisiejszego rekord sack�w w sezonie na swojej pozycji. Uda�o mu si� wtedy dopa��rozgrywaj�cego a� 18 razy, a to liczba nieosi�galna nawet dla wielu graj�cych w 4-3 DE i OLB wykorzystywanych w 3-4.
Piotr Ku�nierzowski
piokus@nfl24.pl
